مشخصات كلي استان:

مساحت استان : 150.800 كيلومتر مربع ( 9.3 درصد كشور و سومين استان وسيع كشور)

جمعيت: 732.000 نفر ( 0.97 درصد جمعيت كشور ) تعداد خانوار: 203.366

استان كمترين تراكم نقاط جمعيتي كشور با رقم معادل 4.9 نفر در كيلومتر مربع را دارد.

خراسان جنوبي داراي 11 شهرستان است: (بيرجند، قائنات، فردوس، درميان، سرايان، سربيشه، نهبندان، بشرویه، زیرکوه، خوسف، طبس)

استان داراي 28 شهر، 25 بخش، 61 دهستان و 1882 آبادي داراي سكنه مي باشد.

استان خراسان جنوبي از شرق، 460 كيلومتر مرز مشترك با كشور افغانستان دارد.

برخي شاخص ها و ظرفيتهاي اقتصادي، فرهنگي و گردشگري استان :

·    وجود 4 بازارچه مرزي ، دو گمرك رسمي، يك مرز رسمي زميني و يك مرز رسمي هوايي

·    وجود 122 اتحاديه صنفي و حدود 26 هزار واحد فعال صنفي داراي پروانه در سطح استان

·    وجود 12 بانك دولتي و واگذار شده با 218 شعبه و 17بانك خصوصي با 57 شعبه در سطح استان ( مجموعاً 29 بانك با 275 شعبه) و 545 دستگاه خودپرداز در سطح استان

·    وجود 16 شركت بيمه اي با بيش از 280 نمايندگي ( شعبه ) در سطح استان

·    وجود تالار بورس منطقه اي فعال در مركز استان

·    وجود 14 دانشگاه مختلف دولتي و غير دولتي، 5 مركز آموزش عالي و بيش از 50  هزار دانشجو

·    وجود بیش از 1189 اثر تاریخی در استان و ثبت 800  اثر تاریخی در فهرست آثار ملی کشور

            وضعيت جمعيت و مساحت شهرستانهاي استان  (سرشماري سال 1390)

 

 

                                                شاخصهای جمعیتی استان            (سرشماري سال 1390)

سهم اشتغال در بخشهای مختلف اقتصادی 

 

وضعیت شاخصهای اشتغال

نرخ مشارکت اقتصادی ( نرخ فعالیت ): نسبت جمعیت فعال ( شاغل و بیکار ) 10 ساله و بیشتر به کل جمعیت 10 ساله و بیشتر

 

                          وضعيت شاخص هاي هزينه- درآمد و توليد ناخالص داخلي استان

             ( ارقام به ميليون ريال )

 

 

جدول وضعيت بانكهاي دولتي و واگذار شده استان در پايان بهمن ماه 1395

( مبالغ به ميليارد ريال )

 

وضعيت بخش كشاورزي استان:    

مزيت هاي نسبي برخي توليدات كشاورزي استان:

1-     مقام اول کشور در تعداد قنوات ( بيش از 6 هزار رشته )

2-      مقام اول كشور در تولید زرشک و عناب 

3-     مقام دوم در تولید زعفران

4-     رتبه پنجم کشور در تولید گل نرگس

5-     رتبه پنجم کشور در تولید پسته

6-     رتبه هفتم در تولید انار کشور

7-     وجود 800 نوع گیاهان دارویی در استان

8-     رتبه اول تعداد شرکت های سهامی زراعی در کشور (7 شركت سهامي – زراعي) 

9-     استان 15% جمعیت شتر کشور را دارا است.

10- استان با 13406 هكتار، 98% سطح زیرکشت زرشك در کشور را داراست.

11-  میزان تولید زرشک تازه در استان 44 هزار تن، معادل 11 هزار تن محصول خشک می باشد که 96%  تولید کشور است.

12- استان با 2170 هکتار ، 98% سطح زیر کشت عناب را در کشور داراست.

13- تولید عناب استان 1702 تن است که 98% تولید کشور می باشد.

14- استان با 14600هکتار اراضی زیر کشت، 23 درصد توليد زعفران كشور را داراست.

15- ميزان توليد ساليانه زعفران استان به طور متوسط ساليانه 45 تن مي باشد.  

·        تعداد کل بهره برداران: 82845  نفر

o                              مساحت اراضی باغی: 76336 هكتار

o                              ميزان توليد محصولات باغي: 110800 تن

o                              مساحت اراضی زراعی: 77202 هكتار

§         ديم: 6888 هکتار - آبي: 70313 هكتار

o                              ميزان توليد محصولات زراعی: 483838.5 تن

§         ديم: 12587 تن - آبي: 471251 تن

·         تعداد   واحد دامی: 2142249

·        تعداد مرغداریها: 643 واحد

§        تخمگذار: 29 واحد - گوشتي: 614 واحد

·        ظرفیت  مرغداریها: 10622570 واحد

§        تخمگذار: 1266900 واحد - گوشتي: 9355670 واحد

·        تعداد استخر پرورش ماهی: 734 باب

·         تعداد منبع آبي: 11740 منبع

§        چاه عميق: 3299 حلقه - چشمه: 2189 رشته- قنات: 6252 رشته

 

وضعيت صنعت استان:

1-    وجود 9 شهرک و 11 ناحیه و 15 شهرك و ناحيه صنعتي در حال واگذاري

·        تعداد واحدهاي صنعتي و توليدي در شهركها و نواحي صنعتي استان ( فعال، نيمه فعال و تعطيل ) 314  واحد مي باشد. 

2-جواز تأسيس (داراي اعتبار) صادرشده:  728 با سرمايه گذاري 44691 ميليارد ريال

3-    تا كنون 532 پروانه بهره برداري صنعتي با سرمايه گذاري 11180 ميليارد ريال و اشتغال 11222 نفر در استان صادر شده است.

4-    مهمترين محصولات واحدهاي صنعتي استان كه به كشورهاي ديگر نيز صادر مي‌شود:

انواع لاستيك، سيمان خاكستري، كاشي و سراميك، مصنوعات چوبي، سوله و اسكلتهاي فلزي، شكر، بسته بندي زعفران، خشكبار و سبزيجات،خوراك طيور و آبزيان، بسته بندي مرغ

وضعيت معدن استان:  

1- رتبه پنجم در تعداد معادن فعال در کشور به تعداد 367 معدن در پایان سال 94

2-    رتبه هفتم کشوری در حوزه ذخایر قطعی معدنی

3-    رتبه پنجم در اشتغال معادن در کشور میزان 8623 نفر در پایان سال 94

4-    میزان ذخایر قطعی معدنی درکل استان حدود 2.5 میلیارد تن میباشد

5-    ميزان استخراج اسمی معادن استان ساليانه حدود 12 ميليون تن است 

6-    در سال 94 میزان استخراج واقعی استان از معادت حدود 10 میلیون تن بوده است (که رتبه یازدهم کشوری را به خود اختصاص داده است.)

7-    تاكنون 454 پروانه بهره برداري معدني با سرمايه گذاري 13131 ميليارد ريال و اشتغال 9752 نفر صادر شده

8-    40  نوع ماده مختلف معدني از معادن استان استخراج مي شود كه مهمترين آنها عبارتند از: منيزيت، مس، آهن، گرانيت، كروميت، كائولن، زغال سنگ، خاكهاي صنعتي و بنتونيت

مزيت ها و پتانسيل هاي استان در زمينه تجارت خارجي:  

1-    قرار گرفتن استان در مركز محور ترانزيتي شرق ایران و واقع شدن در مسیر خط راه آهن سراسری جنوب به شمال ( بندر عباس –  بافق – طبس – مشهد – تركمنستان )

2-    وجود فرودگاه بين‌المللي بيرجند با قابليت توسعه و افزايش پروازهاي داخلي و خارجي

3-    دارا بودن بيشترين مرز مشترك جمهوري اسلامي ايران با افغانستان و فعاليت 4 بازارچه مرزی دوکوهانه، میل78 ، میل73 و یزدان

4-    وجود 2 گمرك رسمي زميني (گمرک بیرجند و گمرک ماهیرود ) و 1 گمرك در مرز مجاز هوايي فرودگاه بين‌المللي بيرجند

5-    وجود مرز مجاز هوايي ( فرودگاه بين المللي بيرجند ) و مرز مجاز زميني ( ماهيرود )

6-    وجود منطقه ويژه اقتصادي بيرجند و قطعه منفصله منطقه ويژه اقتصادي در جوار گمرك و بازارچه مرزي ميل 78 ( ماهيرود )

7-     وجود تالار بورس منطقه اي فعال و نمايشگاه بين المللي در مركز استان

·        اقلام عمده صادراتی از طریق گمرکات و بازارچه های مرزی:

 حلال صنعتی – موکت و فرش ماشینی - مکمل سوخت سنگین – سیمان و گچ – کاشی و سرامیک – کنسرو و کمپوت – شیرینی و شکلات - مصنوعات پلاستیک و فلزی.

·        اقلام عمده وارداتی از بازارچه هاي مرزي: 

  قطعات موتور سیکلت – برنج – تخم سپند – تخم کنجد – شاهدانه بوداده شده – ضایعات پلاستیک

 

·     آمار تجارت خارجي استان در 10 ماهه اول سال 95:  

 ميزان صادرات قطعي از گمركات و بازارچه هاي مرزي استان، بیش از 815 هزار تن به ارزش بیش از 153 ميليون دلار كه نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزني 35 درصد و از نظر ارزش 6 درصد افزايش  داشته است.

 ميزان صادرات ماده 116 ( اظهار شده در ساير گمركات كشور و خروج از بازارچه هاي مرزي استان و گمرك ماهيرود )، 2412 هزار تن به ارزش بيش از 587 ميليون دلار بوده كه نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزني 155 درصد و از نظر ارزش 35 درصد افزايش داشته است.  

 مجموعا در 10 ماهه اول سال 95، ميزان 3227 هزار تن كالا به ارزش بیش از 740 ميليون دلار از گمركات و بازارچه هاي مرزي استان صادر شده كه نسبت به سال قبل از لحاظ وزني 108 درصد و از نظر ارزش 28 درصد افزايش داشته است.

ميزان واردات به استان نيز در اين مدت 6179 تن به ارزش بیش از 7 ميليون دلار بوده كه نسبت به سال قبل از لحاظ وزني 220 و از نظر ارزش 214 درصد افزايش داشته.